Tác giả gốc: Citrini , Nhà phân tích
Bản dịch gốc: Felix, PANews
Bị ảnh hưởng bởi việc áp thuế của Hoa Kỳ, nền kinh tế toàn cầu dường như đã bước vào tình trạng hỗn loạn. Việc áp thuế của chính quyền Trump là một quyết định thiên tài hay là một động thái tồi tệ? Nhà phân tích Citrini đã xuất bản một bài viết đánh giá các sự kiện thuế quan lịch sử theo góc nhìn lịch sử và phân tích dần tình hình kinh tế trong tương lai. Sau đây là toàn văn.
“Đây có thể là một quan điểm sai lầm.”
Benjamin Franklin đã viết vào năm 1781:
Nhưng tôi thấy mình có xu hướng chấp nhận quan điểm hiện đại hơn, rằng tốt nhất là mọi quốc gia nên để hoạt động thương mại của mình hoàn toàn không bị cản trở. Tôi chỉ muốn lưu ý, về tổng thể, rằng thương mại là sự trao đổi lẫn nhau về những nhu cầu thiết yếu và tiện nghi của cuộc sống, và càng tự do và ít bị hạn chế thì càng thịnh vượng và tất cả các quốc gia tham gia vào hoạt động này sẽ càng hạnh phúc. Những hạn chế mà mọi quốc gia áp đặt đối với hoạt động thương mại dường như được áp đặt vì lợi ích của chính quốc gia đó, dưới chiêu bài vì lợi ích chung.
Trong hai tuần kể từ “Ngày giải phóng” (Ghi chú của PANews: Trump gọi ngày 2 tháng 4 là “Ngày giải phóng” và công bố kế hoạch thuế quan toàn cầu), tôi đã dành một tuần ở Hoa Kỳ và một tuần ở Trung Quốc. Ở cả hai quốc gia, tôi đều nói chuyện với những doanh nhân bị ảnh hưởng bởi thuế quan.
Cho dù là nhà nhập khẩu hay xuất khẩu, các doanh nghiệp ở hai khu vực địa lý rất khác nhau này và tham gia vào nhiều mức độ thương mại quốc tế khác nhau đều có một điểm chung: sự không chắc chắn.
Tại sao chúng ta cảm thấy không chắc chắn? Sự thật đơn giản là hầu như mọi người ngày nay chỉ từng trải nghiệm một thế giới với sự toàn cầu hóa ngày càng tăng, thương mại tương đối tự do và Hoa Kỳ là bá chủ và đồng tiền dự trữ của thế giới.
Khi vấn đề này được đặt ra, các nhà đầu tư và nhà điều hành rõ ràng đang tìm kiếm một khuôn khổ có thể giải quyết được tương lai. Đối với một hệ thống được xây dựng theo nguyên tắc đúng lúc, chờ đợi và quan sát là một chiến lược chết người, nhưng không còn lựa chọn nào khác.
Ví dụ, khi nói chuyện với một công ty top 100 tại Thượng Hải (xếp hạng theo khối lượng giao dịch), họ nói: “Chúng tôi nên nhanh chóng xử lý các đơn đặt hàng ngày lễ ngay bây giờ. Nhưng chúng tôi vẫn chưa nhận được một đơn đặt hàng nào”. Bất kỳ ai không quen với cách thức nhập khẩu hàng hóa đều nên biết rằng, trước tiên, việc đặt hàng cho một sự kiện thường được thực hiện trước tám tháng. Thứ hai, chúng ta đang trải qua một sự chuyển đổi khá lớn.
Các công ty Trung Quốc từ trước đến nay thường tin rằng họ có thể thích ứng với thuế quan. Trước đây, mức thuế 10% có thể khiến người mua tìm cách giảm giá từ các nhà máy Trung Quốc (điều này hoàn toàn có thể thực hiện được). Mặc dù các nhà máy rõ ràng không thể cắt giảm giá để ứng phó với mức thuế quan hơn 100%, nhưng họ tin rằng họ có thể cắt giảm giá và vẫn duy trì lợi thế về chi phí so với ngành sản xuất trong nước của Hoa Kỳ sau khi mức thuế được áp dụng. Nhưng khi không có ai giao dịch thì điều đó không quan trọng.
Tôi đã không xuất bản một bài viết lịch sử nào trong hơn hai năm. Những bài viết này không nhất thiết phải có tính thực tiễn. Nhưng bài viết này có vẻ xuất hiện đúng lúc. Đôi khi cách duy nhất để hiểu được tương lai là hiểu quá khứ.
Chủ nghĩa trọng thương, chủ nghĩa biệt lập, chủ nghĩa bảo hộ và nhiều chủ nghĩa khác được sử dụng một cách bừa bãi, nhưng ít người quan tâm đến ý nghĩa đằng sau chúng. Mặc dù tôi không phải là nhà kinh tế nhưng tôi lại là người đam mê lịch sử kinh tế. Bạn cũng có thể coi bài viết này như một bài báo khoa học phổ biến. Bài viết này không thảo luận về cổ phiếu bạn muốn mua hoặc bán, cũng không đưa ra đánh giá mang tính định hướng về ngoại hối, cổ phiếu hoặc lãi suất.
Hiểu về thuế quan theo góc nhìn lịch sử
Ngày nay, rất ít người thực sự có kinh nghiệm trực tiếp về điều kiện kinh tế trong thời kỳ áp dụng thuế quan tương tự như hiện nay. Cuốn sách hay nhất về lịch sử thuế quan của Hoa Kỳ là Clashing over Commerce, cuốn sách mà tôi đã đọc đi đọc lại nhiều lần trong vài tuần qua.
Cuốn sách được viết bởi Douglas Irwin, một nhà sử học và khảo cổ học nổi tiếng chuyên nghiên cứu chính sách thương mại của Hoa Kỳ và đề xuất khuôn khổ 3 R để hiểu nền kinh tế chính trị của thuế quan.
Theo truyền thống, khuôn khổ “3 R” cho thuế quan của Hoa Kỳ:
thu nhập
Thuế quan là nguồn thu chính của chính phủ. Điều này đặc biệt đúng vào thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20.
Các đạo luật thuế quan từ lâu đã bị chỉ trích là công cụ chính sách không minh bạch và khó sử dụng, mặc dù chúng là nguồn tài trợ chính của chính phủ, như bức biếm họa chính trị năm 1883 này minh họa.
Trước khi Sở Thuế vụ Nội địa được thành lập (năm 1913), Hoa Kỳ không có thuế thu nhập. Vào thế kỷ 19, thuế quan chiếm hơn 90% doanh thu của chính phủ. Vào thời điểm đó, thuế quan chủ yếu được sử dụng để tăng doanh thu thay vì bảo hộ mậu dịch - nó được coi là cách đánh thuế người dân dễ chấp nhận hơn mà không gây ra bất kỳ cuộc nổi loạn nào. Trong một phần ba đầu thế kỷ 20, chưa đến 15% công dân Hoa Kỳ nộp thuế thu nhập. Phần còn lại được trả một cách vô hình thông qua giá nhập khẩu đường, gỗ và len. Thuế quan là loại thuế ẩn ban đầu: thu tại cảng và thanh toán khi thanh toán.
Đầu tiên, chúng là cách để tài trợ cho nhà nước mà không tạo ra các loại thuế nội địa có thể gây ra phản ứng chính trị dữ dội (một bài học rút ra từ các sự kiện như Cuộc bạo loạn Whiskey). Theo quan điểm của Irving, mối quan tâm về doanh thu đã chi phối chính sách thương mại vào đầu thời kỳ cộng hòa, và thậm chí các lập luận ủng hộ chủ nghĩa bảo hộ cũng phải được xây dựng theo góc nhìn ưu tiên doanh thu.
giới hạn
Thuế quan là biện pháp bảo vệ cho các ngành công nghiệp trong nước.
Sau Thế chiến thứ nhất, thuế quan trở thành công cụ chính trị để giải quyết sự cạnh tranh của nước ngoài mà các ngành công nghiệp trong nước phải đối mặt - động lực thúc đẩy chủ nghĩa bảo hộ.
Irving chỉ ra rằng khi động cơ thu nhập giảm (nhờ thuế thu nhập), động cơ hạn chế lại tăng lên. Sau Thế chiến thứ nhất, thuế quan ngày càng phục vụ lợi ích của các nhóm vận động hành lang công nghiệp hơn là Bộ Tài chính.
Sự có đi có lại
Thuế quan là đòn bẩy trong các cuộc đàm phán thương mại quốc tế.
Đến năm 1934, thuế thu nhập đã dần thay thế thuế quan để trở thành nguồn tài trợ chính của liên bang - sự thay đổi này được thúc đẩy bởi Chính sách kinh tế mới và Thế chiến thứ II. Thuế quan đã trở thành một con bài mặc cả trong các cuộc đàm phán thương mại toàn cầu.
Đây chính là logic đằng sau Đạo luật về các thỏa thuận thương mại qua lại năm 1934, Hiệp định chung về thuế quan và thương mại, và sau này là Tổ chức Thương mại Thế giới. Kỷ nguyên có đi có lại đánh dấu bước chuyển hướng tới tự do hóa và tránh xa chủ nghĩa biệt lập. Quyền lực bá chủ (Hoa Kỳ) hạ thuế quan để đổi lấy quyền tiếp cận thị trường nước ngoài. Thuế quan không còn là rào cản mà trở thành đòn bẩy nhiều hơn. VER, các thỏa thuận bí mật được thiết kế để buộc các quốc gia áp dụng các hạn chế xuất khẩu, thay thế thuế quan và cuối cùng được thay thế bằng nhiều hiệp định thương mại tự do lớn hơn. Điều này mở ra kỷ nguyên thương mại tự do đa phương vào cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21.
1922: Biểu thuế Fordney-Macomber
Đạo luật thuế quan Fordney-Macomber là ví dụ ban đầu về sự bảo hộ thái quá và là ví dụ thực tế đầu tiên về thuế quan được áp dụng không vì mục đích tạo doanh thu.
Hãy tưởng tượng đến nước Mỹ huy hoàng sau Thế chiến thứ nhất: ngành công nghiệp Mỹ phát triển mạnh mẽ, nhưng nông dân ngày càng nghèo đói. Mối lo ngại lớn nhất vào thời điểm đó là sự cạnh tranh giá rẻ từ châu Âu, nhưng châu Âu vẫn nợ Hoa Kỳ rất nhiều tiền và vì Hoa Kỳ liên tục tăng thuế quan nên châu Âu không thể bán bất cứ thứ gì cho Hoa Kỳ. Vì vậy, rõ ràng là Hoa Kỳ đã lại tăng thuế quan.
Năm 1921, Quốc hội đã thông qua dự luật thuế quan khẩn cấp, tiếp theo là Đạo luật Thuế quan Fordney-Macomber toàn diện năm 1922, do Tổng thống Warren Harding ký.
Luật này đã tăng đáng kể mức thuế quan vượt xa mức thấp được quy định bởi Đạo luật Thuế quan Underwood năm 1913 và cao hơn mức được ghi nhận kể từ Nội chiến (mặc dù thuế suất đối với hàng nhập khẩu chịu thuế vẫn gần như giữ nguyên như mức thuế theo Đạo luật Thuế quan Payne-Aldrich năm 1909). Luật này cũng trao cho tổng thống quyền điều chỉnh thuế suất lên tới 50% để cân bằng chi phí sản xuất trong nước và nước ngoài.
Kết quả thế nào? Ngành công nghiệp đô thị phát triển mạnh vào những năm 1920, nhưng ngành nông nghiệp lại rơi vào suy thoái dài hạn và thặng dư thương mại của châu Âu, vốn phải dùng để trả nợ cho Hoa Kỳ về vật tư trong chiến tranh, dần giảm sút.
Những năm 1920 là thập kỷ phát triển vượt bậc của ngành công nghiệp Mỹ. Trong khoảng thời gian từ năm 1922 đến năm 1929, sản lượng sản xuất tăng gần 50 phần trăm. Tỷ lệ thất nghiệp giảm từ 6,7% năm 1922 xuống 3,2% năm 1923. Các ngành công nghiệp như thép, hóa chất và ô tô đang phát triển mạnh mẽ dưới sự bảo vệ của hàng rào thuế quan. Các ngành công nghiệp được bảo hộ mở rộng, tuyển dụng thêm nhiều nhân công và trở nên có lợi nhuận. Trong thời gian này, lợi nhuận của công ty tăng gần gấp đôi.
Tuy nhiên, tình hình trong lĩnh vực nông nghiệp lại hoàn toàn ngược lại. Thu nhập từ nông trại giảm mạnh từ 22 tỷ đô la năm 1919 xuống còn 13 tỷ đô la năm 1922. Trong khi các thành phố thịnh vượng thì vùng nông thôn nước Mỹ lại sa lầy trong cuộc suy thoái kéo dài hàng thập kỷ, một thập kỷ trước cuộc Đại suy thoái. Nguyên nhân là gì? Các thị trường châu Âu đóng cửa để trả đũa, trong khi nông dân Mỹ, những người đã mở rộng sản xuất trong chiến tranh, phải đối mặt với sự sụt giảm về nhu cầu và giá cả.
Vào những năm 1920, chủ nghĩa bảo hộ mang lại nhiều lợi ích tập trung. Nếu bạn là một công nhân công nghiệp thành thị thì đó thực sự là thời điểm tuyệt vời. Nếu bạn là một người nông dân, đó là khởi đầu của 20 năm đau khổ. Phong trào bảo hộ đã bắt đầu và đạt được thành công ở mức độ vừa phải đối với một số quốc gia (mặc dù phải trả giá đắt đối với những quốc gia khác).
1930: Sai lầm
Thuế quan cao, suy thoái kinh tế trầm trọng.
Vào năm 1928, Herbert Hoover đang ở đỉnh cao quyền lực. Vị kỹ sư vĩ đại đã giành chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử tổng thống: 444 phiếu đại cử tri so với 87 phiếu của Al Smith, Hoover giành được nhiều quận hơn Warren Harding vào năm 1920 và giành được 58% số phiếu phổ thông. Trong bài diễn văn nhậm chức, tổng thống thịnh vượng đã hứa với người dân Mỹ về chiến thắng cuối cùng trước đói nghèo — nhưng những lời nói đó đã sớm trở thành cơn ác mộng của ông.
Thị trường chứng khoán tăng vọt, tỷ lệ thất nghiệp thấp và người Mỹ mua ô tô, radio và tủ lạnh với tốc độ chưa từng có. Hệ thống Đảng thứ tư (Ghi chú của PANews: hệ sinh thái chính trị của Hoa Kỳ từ năm 1896 đến năm 1932) do Đảng Cộng hòa thống trị kể từ chiến thắng của McKinley năm 1896 có vẻ vẫn ăn sâu như trước.
Giống như người tiền nhiệm Cộng hòa của mình, Hoover là người ủng hộ mạnh mẽ thuế quan bảo hộ. Trong chiến dịch tranh cử của mình, Hoover tuyên bố: Trong 70 năm qua, Đảng Cộng hòa đã ủng hộ một mức thuế quan được thiết kế nhằm bảo vệ đầy đủ cho người lao động Mỹ, ngành công nghiệp Mỹ và các trang trại Mỹ khỏi sự cạnh tranh của nước ngoài. Ông đưa ra chính sách bảo hộ thuế quan, đặc biệt là đối với nông nghiệp, làm nền tảng cho chương trình nghị sự kinh tế của mình.
Với tư cách là Bộ trưởng Thương mại trong chính quyền Harding và Coolidge, Hoover đã phát triển một triết lý bảo hộ rõ ràng: Hoa Kỳ nên hạn chế nhập khẩu về cơ bản đối với những sản phẩm không thể sản xuất trong nước. Đây không phải là một động thái cấp tiến mà là đỉnh cao của truyền thống Cộng hòa McKinley và là sự mở rộng tự nhiên của chủ nghĩa chính thống về kinh tế của Hệ thống Đảng thứ tư.
Hoover chỉ ra thành công của Đạo luật thuế quan Fordney-Macomber (tổng lượng hàng nhập khẩu của Hoa Kỳ đã tăng kể từ khi đạo luật này được thông qua) là bằng chứng cho thấy Hoa Kỳ có thể đồng thời bảo vệ ngành công nghiệp của mình và mở rộng doanh số bán hàng tại Canada. “Xét đến triển vọng rộng lớn của thương mại, chúng ta có thể bỏ qua nỗi lo sợ rằng thuế quan cao hơn sẽ làm giảm đáng kể tổng lượng hàng nhập khẩu của chúng ta đến mức phá hủy khả năng mua hàng của các quốc gia khác từ chúng ta”, ông viết vào năm 1926. “Không có cơ sở nào cho khẳng định rằng chúng ta không thể có cả thuế quan bảo hộ và thương mại nước ngoài gia tăng. Ngày nay, chúng ta có cả hai”, ông nói trong bài phát biểu vận động tranh cử năm 1928.
Sau đó là Thứ Năm Đen Tối vào ngày 24 tháng 10 năm 1929, và năm ngày sau là Thứ Ba Đen Tối, khi thị trường chứng khoán mất hơn 30 tỷ đô la giá trị, gần gấp đôi số tiền mà Hoa Kỳ đã đầu tư vào Thế chiến thứ nhất. Những năm 20 sôi động đã kết thúc một cách đột ngột. Trong bối cảnh hỗn loạn, các cuộc đàm phán thuế quan không hề lắng xuống mà còn trở nên gay gắt hơn:
Thay vì xem xét lại luật thuế quan do cú sốc kinh tế, Quốc hội lại tăng cường thực hiện luật này. Dự luật thuế nông nghiệp ban đầu đã phát triển thành cái mà hiện nay được gọi là Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley, được đặt theo tên của những người bảo trợ chính, Thượng nghị sĩ Reed Smoot của Utah và Đại biểu Willis C. Hawley của Oregon. Dự luật này ban đầu có mục đích hỗ trợ cho nông dân, nhưng cuối cùng lại trở thành một sự bảo hộ công nghiệp tàn ác.
Những gì bắt đầu như một nỗ lực có mục tiêu nhằm bảo vệ nông dân Mỹ đã trở thành một cuộc bảo hộ mậu dịch vô độ. Trong khi dự luật được Quốc hội thông qua từ năm 1929 đến đầu năm 1930, số lượng ngành công nghiệp được bảo vệ đã tăng theo cấp số nhân. Cuối cùng, đạo luật này đã tăng thuế đối với hơn 20.000 mặt hàng nhập khẩu, mức thuế cao nhất trong lịch sử Hoa Kỳ kể từ “Đạo luật thuế quan khét tiếng” năm 1828.
Bức tranh biếm họa mô tả một chú voi Cộng hòa kiệt sức đang ngồi giữa đường, dựa vào một tảng đá lớn có ghi DỰ LUẬT THUẾ
Thị trường không chấp nhận điều này. 1.028 nhà kinh tế, mặc dù cuối cùng không đồng tình về cách thoát khỏi tình trạng hỗn loạn kinh tế của cuộc Đại suy thoái, đã đồng ý về một điểm - nếu dự luật được thông qua, đó sẽ là một thảm họa.
Họ viết thư cho Hoover, yêu cầu ông phủ quyết dự luật:
Tin tức trang nhất, ngày 8 tháng 5 năm 1930
Thomas Lamont, một đối tác tại JPMorgan Chase, sau này nhớ lại: “Tôi gần như quỳ xuống và cầu xin Herbert Hoover phủ quyết Biểu thuế Hawley-Smoot ngu ngốc. Nó sẽ làm gia tăng chủ nghĩa dân tộc trên toàn thế giới.”
Henry Ford đã dành cả đêm trong Nhà Trắng để cố gắng thuyết phục Hoover rằng mức thuế quan này sẽ gây ra thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế.
Tuy nhiên, vào ngày 17 tháng 6 năm 1930, Hoover đã ký dự luật, và mặc dù sự tự sát về mặt chính trị không diễn ra ngay lập tức, nhưng như vậy là đủ. Sự phản đối đối với dự luật thuế quan tăng nhanh chóng, bằng chứng là những lá thư gửi đến độc giả thường xuyên xuất hiện trên tờ The New York Times:
Những gì xảy ra tiếp theo đúng như người ta vẫn nói: hơn 25 quốc gia đã trả đũa. Thương mại toàn cầu sụp đổ.
Năm 1929, giá trị nhập khẩu của Hoa Kỳ là 4,4 tỷ đô la, nhưng đến năm 1932 đã giảm xuống còn 1,3 tỷ đô la. Kim ngạch xuất khẩu giảm mạnh từ 5,4 tỷ đô la xuống còn 1,6 tỷ đô la trong cùng kỳ. Từ năm 1929 đến năm 1934, thương mại thế giới đã giảm khoảng hai phần ba.
Sự sụp đổ của thị trường chứng khoán năm 1929 đã gây ra suy thoái, và thuế quan đã biến cuộc suy thoái đó thành cuộc Đại suy thoái.
Những gì bắt đầu như một cú sốc tài chính đã trở thành một cuộc khủng hoảng hệ thống vì các chính sách, đặc biệt là Đạo luật thuế quan Smoot-Hawley, đã kìm hãm nguồn cung vào thời điểm nhu cầu đang giảm.
Như các nhà kinh tế đã dự đoán, người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ đã phải trả giá. Thuế quan có thể bảo vệ một số việc làm trong các ngành công nghiệp cụ thể, nhưng lại hủy hoại nhiều việc làm khác bằng cách tăng giá nguyên liệu thô nhập khẩu và đóng cửa thị trường nước ngoài đối với hàng xuất khẩu của Mỹ.
Đảng Dân chủ đã nhận ra thảm họa này và đưa cải cách thuế quan trở thành nền tảng vận động chính trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 1930—lần đầu tiên họ kiểm soát cả hai viện của Quốc hội kể từ năm 1918. Roosevelt nói về Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley rằng nó đã buộc các quốc gia trên thế giới phải dựng lên các rào cản thuế quan cao đến mức thương mại thế giới đang giảm xuống gần như tuyệt chủng.
Kết quả thì hiển nhiên: Đạo luật thuế quan Smoot-Hawley đã thất bại hoàn toàn.
Thuế quan thay đổi như thế nào từ năm 1922 đến năm 1930?
Trước tiên, hãy cùng xem xét điểm khởi đầu: Đạo luật thuế quan Fordney-Macomber được thực hiện trong giai đoạn tăng trưởng kinh tế tương đối trên toàn thế giới, đặc biệt là ở Hoa Kỳ. Những năm 20 sôi động đã che giấu nhiều sự kém hiệu quả. Biểu thuế Smoot-Hawley được thông qua sau cuộc khủng hoảng thị trường chứng khoán năm 1929, khi nhu cầu toàn cầu đã giảm sút. Điều này khiến tình hình vốn đã tồi tệ lại càng tồi tệ hơn. Theo quan điểm bảo hộ, thuế quan là chất xúc tác cho suy thoái, nhưng chúng vẫn cần có điểm tới hạn.
Vào năm 1922, lòng tin của doanh nghiệp và người tiêu dùng rất cao, tín dụng dồi dào và điều kiện tài chính thoải mái. Đến năm 1930, tình trạng phá sản của ngân hàng, giá cổ phiếu lao dốc và khủng hoảng tín dụng trở nên phổ biến. Vào thời điểm này, Đạo luật thuế quan Smoot-Hawley được ban hành, làm tăng đáng kể mức thuế suất và áp dụng tới 20.000 loại hàng hóa. Điều này chắc chắn là thêm dầu vào lửa, cho thấy chính phủ đã áp dụng các chính sách điên rồ vào thời điểm quan trọng, khiến các nhà đầu tư hoảng sợ và lo lắng về sự leo thang hơn nữa của chủ nghĩa bảo hộ.
Thứ hai, các biện pháp trả đũa. Đạo luật thuế quan Fordney-Macomber đã thúc đẩy một số biện pháp trả đũa hạn chế (như các biện pháp do Pháp áp dụng vào năm 1928 và thuế quan có chọn lọc của một số nước châu Âu), nhưng thương mại toàn cầu vẫn tiếp tục mở rộng trong những năm 1920. Thật dễ dàng để đo lường thiệt hại do Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley gây ra về mặt tác động kinh tế tức thời - tăng mức thuế quan trung bình của Hoa Kỳ đối với hàng nhập khẩu chịu thuế lên 59,1%, mức cao nhất kể từ năm 1830. Nhưng thảm họa thực sự không phải là bản thân mức thuế quan mà là sự trả đũa toàn cầu mà chúng gây ra.
Vào thời điểm đó, Canada là đối tác thương mại lớn nhất của Hoa Kỳ và chưa có hành động trả đũa đáng kể nào đối với việc tăng thuế quan của Hoa Kỳ. Đạo luật thuế quan Fordney-Macomber năm 1922 đã tăng thuế đối với các mặt hàng xuất khẩu quan trọng của Canada như lúa mì, gia súc và sữa, nhưng các nhà sản xuất Canada coi đây là sự trở lại mức trước Thế chiến thứ nhất và có thể chấp nhận được.
Đạo luật thuế quan Smoot-Hawley thì khác. Vào thời điểm đó, suy thoái kinh tế toàn cầu đang diễn ra sâu sắc và ngành xuất khẩu của Canada bị ảnh hưởng nặng nề. Vào tháng 7 năm 1930, ngay sau khi Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley được thông qua, chính phủ Tự do Canada đã thua cuộc tổng tuyển cử trước nhà lãnh đạo Đảng Bảo thủ Richard Bennett. Bennett đã thực hiện lời hứa trong chiến dịch tranh cử của mình là buộc mở cửa thị trường thế giới bằng cách tăng thuế quan. Nếu các quốc gia khác bị buộc vào tình thế tuyệt vọng, phản ứng của họ sẽ ngày càng trở nên khó lường.
Vào tháng 9 năm 1930, Canada đã tăng đáng kể thuế quan đối với 16 sản phẩm của Mỹ, chiếm khoảng 30% kim ngạch xuất khẩu của Hoa Kỳ sang Canada. Không hài lòng với điều đó, Canada còn đàm phán các hiệp định thương mại ưu đãi với các nước thuộc Khối thịnh vượng chung khác, làm suy yếu thêm sức cạnh tranh của hàng xuất khẩu từ Hoa Kỳ.
Sự trả đũa không dừng lại ở Canada. Đến năm 1932, ít nhất 25 quốc gia đã thực hiện các biện pháp trả đũa đối với hàng hóa của Mỹ. Tây Ban Nha đã áp dụng Thuế quan Weiss nhắm cụ thể vào ô tô và lốp xe của Hoa Kỳ. Thụy Sĩ tẩy chay sản phẩm của Mỹ. Pháp và Ý đã áp dụng hạn ngạch đối với hàng hóa của Hoa Kỳ. Anh đã từ bỏ chính sách thương mại tự do truyền thống và áp dụng các biện pháp bảo hộ. Điều này đã khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn khi thương mại toàn cầu bị đình trệ trong bối cảnh bất ổn và các chính sách thương mại trả đũa ngày càng leo thang.
Thứ ba, tình hình tài chính toàn cầu. Vào năm 1922, Hoa Kỳ vẫn là một quốc gia chủ nợ đang nổi lên, nhưng chế độ bản vị vàng vẫn chưa được khôi phục hoàn toàn và nhiều quốc gia vẫn đang trong quá trình phục hồi sau Thế chiến thứ nhất. Vào thời điểm đó, vẫn chưa có hệ thống tài chính toàn cầu tích hợp chặt chẽ. Tuy nhiên, đến năm 1930, chế độ bản vị vàng đã được tái lập trên toàn thế giới. Thương mại quốc tế và dòng nợ đang ngày càng gắn kết chặt chẽ hơn.
Cuối cùng, xét về mặt biểu tượng, Biểu thuế Fordney-Macomber là một chính sách tồi, nhưng cũng có thể dự đoán được. Thuế quan đã trở thành chuẩn mực đối với Hoa Kỳ kể từ Nội chiến, và nhiều đối tác thương mại coi Đạo luật thuế quan Fordney-Macomber chỉ đơn giản là sự trở lại mức trước Thế chiến thứ nhất. Tuy nhiên, Đạo luật thuế quan Smoot-Hawley được coi là hành động leo thang vào thời điểm toàn cầu dễ bị tổn thương rõ ràng. Điều này cho thấy Hoa Kỳ đang hướng nội vào thời điểm nước này củng cố vị thế là một quốc gia chủ nợ. Nó làm suy yếu niềm tin vào sự phối hợp toàn cầu và có thể khiến nhiều quốc gia từ bỏ chế độ bản vị vàng trong thời gian ngắn.
Thị trường và các nhà hoạch định chính sách giải thích Đạo luật Smoot không chỉ là vấn đề thuế quan mà còn là một thế giới quan: biệt lập, hỗn loạn và phi lý. Sự bất ổn đang kìm hãm đầu tư kinh doanh.
Đây là một thảm họa độc nhất vô nhị và chưa từng có trong thời đại chính sách thương mại bảo hộ, mở đường cho cuộc bầu cử của Roosevelt. Roosevelt nhanh chóng bãi bỏ thuế quan và thông qua Đạo luật Thỏa thuận Thương mại qua lại (RTAA).
1934: RTAA – sự khởi đầu của sự có đi có lại
Sau thảm họa bảo hộ do Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley gây ra, chính sách thương mại của Hoa Kỳ đã đứng trước ngã ba đường. Việc thông qua Đạo luật Thỏa thuận Thương mại Có đi có lại năm 1934 đánh dấu sự chuyển giao quyền quyết định chính sách thương mại từ Quốc hội sang nhánh hành pháp, qua đó khởi đầu quá trình chuyển đổi từ hạn chế sang có đi có lại. Sự thay đổi về mặt thể chế này đã làm thay đổi căn bản cách thức xây dựng chính sách thương mại và đặt nền tảng cho chế độ thương mại tự do hơn sau Thế chiến II.
Lịch sử thương mại quốc tế hiện đại bắt đầu với Cordell Hull, một đảng viên Dân chủ đến từ Tennessee, người đã trở thành bộ trưởng ngoại giao tại vị lâu nhất của quốc gia. Nền tảng nông nghiệp miền Nam của Hull đã ảnh hưởng sâu sắc đến quan điểm của ông về thuế quan và thương mại. Không giống như những người đồng nghiệp ở phía bắc tìm cách bảo vệ ngành sản xuất, Hull hiểu rằng thuế quan cao sẽ gây tổn hại đến xuất khẩu nông sản.
Đã ký Hiệp định thương mại Hoa Kỳ-Canada. (Hàng ghế trước, từ trái sang phải): Cordell Hull, WL Mackenzie King, Franklin Roosevelt, Washington, D.C., Hoa Kỳ
Ngày 16 tháng 11 năm 1935
Sự hiểu biết của Hull về các khía cạnh thương mại quốc tế diễn ra một cách dần dần. Sau này, ông nhớ lại rằng trước khi ở Washington, ông đã tận mắt chứng kiến những cuộc chiến thuế quan gay gắt—nhưng chúng diễn ra ngay trong nước, về việc thuế quan cao hay thấp có tốt hay xấu cho đất nước. Ít người nghĩ đến tác động của chúng đối với các quốc gia khác.
Đạo luật Thỏa thuận thương mại qua lại ra đời từ đống tro tàn của Đạo luật thuế quan Smoot-Hawley đã thất bại. Đạo luật thuế quan Smoot-Hawley, với tư cách là một dự luật bảo hộ, đã gây ra các mức thuế quan trả đũa từ nhiều quốc gia, do đó cản trở nghiêm trọng sự phát triển của thương mại thế giới, trong khi Đạo luật thỏa thuận thương mại qua lại mở ra một con đường mới cho hợp tác quốc tế. Nó đưa ra ba khái niệm mang tính cách mạng sẽ định hình kỷ nguyên thương mại cùng có lợi:
Quyền hành pháp: Trong gần 150 năm, Quốc hội đã bảo vệ chặt chẽ quyền hiến định của mình để điều chỉnh thương mại với các quốc gia nước ngoài, khiến chính sách thương mại bị ảnh hưởng bởi lợi ích địa phương. Đạo luật Thỏa thuận thương mại qua lại đã chuyển rất nhiều quyền đàm phán cho tổng thống, cho phép ông giảm thuế quan tới 50% mà không cần sự chấp thuận của Quốc hội theo từng dòng.
Giảm song phương: Đạo luật này cho phép đàm phán có mục tiêu với từng đối tác thương mại, tạo ra cách tiếp cận chiến lược hơn đối với tự do hóa thương mại và trao cho các ngành xuất khẩu vị thế bình đẳng với các ngành cạnh tranh nhập khẩu tại bàn đàm phán.
Điều khoản quốc gia được ưu đãi nhất: Việc giảm thuế quan được đàm phán với bất kỳ quốc gia nào sẽ tự động áp dụng cho tất cả các quốc gia có thỏa thuận thương mại với Hoa Kỳ, tạo ra hiệu ứng mở rộng và đẩy nhanh quá trình tự do hóa thương mại toàn cầu.
Mặc dù ban đầu đạo luật này tập trung vào các thỏa thuận song phương, nhưng nó đã tạo ra một khuôn mẫu sau này định hình nên cấu trúc thương mại quốc tế.
1947: Bretton Woods và GATT – các quy tắc cho một thế giới đang có chiến tranh
Khi Thế chiến II kết thúc, những người xây dựng trật tự kinh tế sau chiến tranh đã tập trung tại một khu nghỉ dưỡng ở White Mountains, New Hampshire. Khách sạn Mount Washington ở Bretton Woods sẽ được đặt tên theo hệ thống mà họ thiết kế — một khuôn khổ được thiết kế để ngăn chặn chủ nghĩa dân tộc kinh tế và sự bất ổn tài chính - nguyên nhân gây ra Thế chiến II.
Hội nghị Bretton Woods vào tháng 7 năm 1944 đã quy tụ 730 đại diện từ 44 cường quốc Đồng minh trong ba tuần đàm phán căng thẳng. Hội nghị phản ánh hai tầm nhìn đối lập về trật tự kinh tế sau chiến tranh. Một bên là nhà kinh tế học người Anh John Maynard Keynes, người đại diện cho nước Anh đang bị chiến tranh tàn phá và hiện đang phụ thuộc vào viện trợ tài chính của Mỹ. Phía bên kia là Harry Dexter White, người đại diện cho Hoa Kỳ, hiện là một gã khổng lồ về kinh tế.
Keynes đã đề xuất một kế hoạch đầy tham vọng về “Liên minh thanh toán quốc tế” nhằm tạo ra một loại tiền tệ toàn cầu (mà ông gọi là “bancor”) có khả năng tự động cân bằng thương mại và ngăn ngừa tình trạng thặng dư hoặc thâm hụt quá mức. Kế hoạch của White bảo thủ hơn. Trong khi vẫn bảo vệ chủ quyền tiền tệ của mỗi quốc gia, chế độ này đã thiết lập một quy tắc tỷ giá hối đoái ổn định dựa trên tỷ giá hối đoái 35 đô la cho một ounce vàng.
Đề xuất của White phần lớn giành được chiến thắng, nhưng nó cũng đưa ra những nhượng bộ quan trọng đối với mối quan ngại của Keynes về tính linh hoạt trong điều chỉnh. Thỏa thuận được đưa ra đã thành lập hai tổ chức quan trọng: Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nơi theo dõi tỷ giá hối đoái và cung cấp tài chính ngắn hạn cho các quốc gia đang gặp khó khăn về cán cân thanh toán; và Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Quốc tế (IBRD, hiện là một phần của Ngân hàng Thế giới), thúc đẩy tái thiết và phát triển thông qua các khoản vay dài hạn.
Hệ thống Bretton Woods đại diện cho sự thỏa hiệp giữa tính cứng nhắc của chế độ bản vị vàng trước năm 1914 và sự hỗn loạn của các cuộc chiến tranh tiền tệ trong thời kỳ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới. Các quốc gia sẽ duy trì tỷ giá hối đoái cố định nhưng có thể điều chỉnh so với đồng đô la Mỹ, đóng vai trò là mỏ neo của hệ thống thông qua việc neo tỷ giá vào vàng. IMF sẽ cung cấp nguồn tài chính ngắn hạn cho các quốc gia đang gặp vấn đề tạm thời về cán cân thanh toán, cho phép họ điều chỉnh mà không cần phải áp dụng ngay các chính sách thắt lưng buộc bụng hoặc phá giá tiền tệ để cạnh tranh.
Hệ thống này được thiết kế rõ ràng nhằm ngăn chặn chủ nghĩa dân tộc kinh tế thảm khốc của những năm 1930. Bằng cách cung cấp thanh khoản và hỗ trợ, hệ thống này nhằm mục đích tạo cho các quốc gia không gian để duy trì sự ổn định kinh tế trong nước và hợp tác quốc tế. Những người xây dựng hệ thống Bretton Woods hiểu rằng sự lựa chọn giữa các mục tiêu kinh tế trong nước và các nghĩa vụ quốc tế đã làm tan vỡ hệ thống kinh tế trong thời kỳ giữa hai cuộc chiến tranh. Điều quan trọng là những người xây dựng hệ thống Bretton Woods nhận ra rằng chỉ có sự ổn định tiền tệ thôi là không đủ.
Cần có một khuôn khổ thương mại bổ sung. Điều này đã được ghi nhận trong Hiệp định chung về thuế quan và thương mại (GATT) được ký kết vào năm 1947.
Trong khi Hoa Kỳ và Anh đồng ý về khuôn khổ của hệ thống, họ lại không đồng tình về các vấn đề cốt lõi của nó. Hoa Kỳ muốn xóa bỏ chế độ ưu đãi theo chế độ đế quốc của Anh. Anh muốn Hoa Kỳ cắt giảm thuế quan vốn vẫn ở mức cao kể từ thời Smoot-Hawley. Sự thỏa hiệp là gì? Đa phương hóa sẽ làm giảm ảnh hưởng chính trị và phân tán áp lực từ mọi đảng phái.
Các trụ cột cốt lõi của nó:
Quốc gia được hưởng chế độ đãi ngộ tối huệ quốc (MFN): Mọi ưu đãi thương mại dành cho một quốc gia thành viên phải được áp dụng cho tất cả các quốc gia thành viên.
Ràng buộc thuế quan: Một khi thuế quan đã được cắt giảm, chúng không thể được tăng lên mà không có sự đền bù.
Xóa bỏ hạn ngạch (phần lớn): Bởi vì không có gì thể hiện “kế hoạch hóa tập trung” rõ hơn những hạn chế về nhập khẩu thịt gà.
Trong vài thập kỷ tiếp theo, một loạt các cuộc đàm phán của GATT (Annecy, Torquay, Dillon, Kennedy, Tokyo, Uruguay) đã dần làm suy yếu thuế quan toàn cầu, biến nền hòa bình tạm thời sau chiến tranh thành một trật tự thế giới hoạt động tốt. Đến năm 1994, khi GATT được đổi tên thành WTO, mức thuế quan trung bình toàn cầu đã giảm từ 22% xuống dưới 4%. Từ 23 bên sáng lập ban đầu, Hiệp định này dần mở rộng để bao gồm hầu hết các quốc gia thương mại trên thế giới và chứng kiến sự mở rộng mạnh mẽ của thương mại quốc tế trong những thập kỷ sau chiến tranh.
Vẻ đẹp của GATT nằm ở sự đơn giản của nó. Nó coi thuế quan như vũ khí hạt nhân: nguy hiểm nếu sử dụng, dễ lây lan nếu bị trả đũa. Nguyên tắc cốt lõi của GATT là không phải mọi hoạt động thương mại đều tốt, nhưng bất kỳ chủ nghĩa bảo hộ trả đũa nào cũng đều xấu. Trên thực tế, đây là một hợp đồng về hành vi: không còn thuế quan vũ khí nữa. Không còn sự sụp đổ của thương mại nữa. Nếu bạn muốn nâng cao rào cản, bạn phải trả giá. Nếu bạn đạt được thỏa thuận, bạn sẽ chia sẻ.
Đây là lý do tại sao GATT tỏ ra có sức bền đáng ngạc nhiên. Giải pháp này đã có hiệu quả trong nhiều thập kỷ vì một lý do đơn giản: khi nó không hiệu quả, mọi người đều nhớ những gì đã xảy ra.
Tuy nhiên, hệ thống tiền tệ Bretton Woods tỏ ra kém bền vững hơn. Đối mặt với tình trạng thâm hụt cán cân thanh toán dai dẳng và dự trữ vàng giảm sút, Tổng thống Nixon đã đình chỉ khả năng chuyển đổi đô la sang vàng vào tháng 8 năm 1971, về cơ bản chấm dứt hệ thống tỷ giá hối đoái cố định Bretton Woods.
1971: Kết thúc khả năng chuyển đổi đô la sang vàng
Từ Thời kỳ Khám phá đến Thời kỳ Thuộc địa (khoảng năm 1400 đến giữa những năm 1900), vàng và bạc được sử dụng rộng rãi làm tiền tệ để thanh toán thương mại quốc tế. Đặc biệt, đồng đô la bạc Tây Ban Nha được sử dụng phổ biến nhất trong thanh toán thương mại quốc tế (từ đô la bắt nguồn từ các mỏ bạc). Nhìn chung, hệ thống tiền tệ pháp định dựa trên giấy nợ có thể hoạt động tốt ở địa phương (nơi có sự tin tưởng và khả năng thực thi), nhưng sẽ không hiệu quả ở phạm vi quốc tế.
Ví dụ, trong Thời kỳ hoàng kim của cướp biển, vùng Caribe là nơi giao thoa của nhiều đế chế thực dân châu Âu (Anh, Pháp và Hà Lan), tất cả đều sử dụng đô la bạc Tây Ban Nha để thanh toán thương mại. Đế quốc Tây Ban Nha là nguồn cung cấp bạc lớn nhất và đúc những đồng tiền bạc chuẩn hóa, phổ biến. Ngay cả ở bên kia thế giới, Trung Quốc cũng chỉ chấp nhận bạc (cụ thể là đô la bạc Tây Ban Nha) để đổi lấy trà mà họ bán cho Anh.
Hoa Kỳ đã trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới trong cuộc Cách mạng Công nghiệp Mỹ vào cuối thế kỷ 19 và trở thành siêu cường quân sự được công nhận vào năm 1944, trong giai đoạn mà đồng bảng Anh (được bảo đảm bằng vàng) là loại tiền tệ dự trữ hàng đầu. Sau năm 1971, đồng đô la Mỹ đã trở thành đồng tiền dự trữ toàn cầu hợp pháp đầu tiên. Có thể hiểu theo cách này: theo hiệu ứng mạng lưới kẻ thắng sẽ được tất cả, đồng đô la Mỹ đã và đang trở thành đồng tiền dự trữ thống trị toàn cầu.
Không khó để hiểu được tác động của điều này tới nền kinh tế Hoa Kỳ:
Do các mỏ vàng và bạc nằm rải rác trên khắp thế giới, ngay cả hệ thống tiền tệ theo Bretton Woods cũng có nghĩa là không có quốc gia nào là nguồn tài sản dự trữ toàn cầu duy nhất. Theo hệ thống Bretton Woods (1944-1971), tiền tệ quốc gia được neo theo đô la Mỹ, có thể chuyển đổi thành vàng theo tỷ giá hối đoái cố định. Do đó, ngoài vàng, bảng Anh và franc Thụy Sĩ cũng là những tài sản thay thế hữu ích cho tài sản dự trữ.
Có phần đáng ngạc nhiên là sự kết thúc của hệ thống Bretton Woods năm 1971 thực tế đã củng cố vị thế của đồng đô la là đồng tiền dự trữ của thế giới. Là nguồn cung cấp đồng tiền dự trữ lớn duy nhất, Hoa Kỳ lại rơi vào tình trạng thâm hụt thương mại dai dẳng để cung cấp tài sản dự trữ thanh khoản cho phần còn lại của thế giới. Điều này có vẻ trái ngược với trực giác, vì ban đầu đồng đô la đã bị từ bỏ để ủng hộ thứ “thực” – vàng. Vào những năm 1980, Volcker đã đưa đồng đô la trở lại vị trí là đồng tiền dự trữ của thế giới. Vào năm 1980, vàng không còn là khoản cược một chiều chống lại đồng đô la nữa. Nó đã bị “bộc lộ” là một mặt hàng không ổn định, dễ bị tác động bởi sự bùng nổ và suy thoái đầu cơ – chứ không phải là một kho dự trữ sức mua ổn định. Kể từ những năm 1980, Hoa Kỳ đã phải vật lộn để duy trì thặng dư thương mại (do xu hướng tự nhiên của phần còn lại của thế giới là tích lũy của cải tài chính được tính bằng các loại tiền dự trữ).
Tuy nhiên, vị thế tiền tệ dự trữ của đồng đô la không phải là không có lợi cho Hoa Kỳ. Khái niệm “đặc quyền quá mức” có nghĩa là mặc dù phần còn lại của thế giới sở hữu nhiều tài sản của Hoa Kỳ hơn so với Hoa Kỳ sở hữu ở phần còn lại của thế giới, nhưng Hoa Kỳ thực sự kiếm được nhiều hơn từ các khoản đầu tư ở nước ngoài. Điều này là do phần lớn tài sản mà Hoa Kỳ nắm giữ ở nước ngoài là dưới dạng tiền đô la Mỹ chất lượng cao, lợi suất thấp và chứng khoán có thu nhập cố định (như trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ, MBS của cơ quan, v.v.).
Trong khi hệ thống pháp lệnh theo kiểu IOU có thể hoạt động trên toàn cầu khi có sự tin tưởng và thực thi quốc tế (và đã như vậy trong nhiều thập kỷ), thì trật tự bá quyền toàn cầu của Hoa Kỳ hiện đang bị đặt dấu hỏi - không phải bởi phần còn lại của thế giới, mà bởi chính Hoa Kỳ.
Tương lai sẽ phát triển thế nào?
Trong khi thế giới đã thay đổi đáng kể kể từ thời kỳ có đi có lại sau Thế chiến II, những mâu thuẫn cơ bản định hình lịch sử thuế quan của Hoa Kỳ vẫn còn đó. Ngày nay, chúng ta đang ở cùng thời điểm như năm 1930, 1947 và 1971 khi chúng ta thay đổi chính sách thương mại. Cũng giống như những điểm uốn đó được thúc đẩy bởi sự thay đổi vị thế của nước Mỹ trong trật tự toàn cầu, sự trỗi dậy trở lại của thuế quan ngày nay phản ánh sự tái sắp xếp quyền lực kinh tế. Tuy nhiên, có một điểm khác biệt chính giữa hai bên: Hoa Kỳ đang tích cực phá vỡ hệ thống mà họ đã xây dựng.
Cuộc khủng hoảng này sẽ không kết thúc trong vòng ba tháng.
Mọi hành động của Hoa Kỳ trong ba tháng tới không nhằm mục đích giảm gánh nặng thương mại hoặc quay trở lại mô hình hợp lý (chẳng hạn như mức thuế quan toàn diện 10% và các chính sách có đi có lại có mục tiêu) sẽ là đòn tấn công đầu tiên. Trọng tâm sẽ là cô lập Trung Quốc và cố gắng buộc nước này phải ngồi vào bàn đàm phán. Nếu bạn không theo chúng tôi thì bạn đang chống lại chúng tôi.
Có lượng hàng tồn kho đủ dùng trong 2-3 tháng đang nằm trong các kho hàng của Hoa Kỳ, đủ để bù đắp hoặc làm giảm tác động ban đầu của sự gián đoạn đối với thương mại toàn cầu. Khi những nguồn dự trữ này cạn kiệt, tác động thực sự của tình trạng đóng băng thương mại toàn cầu và những ảnh hưởng tiếp theo của nó sẽ bắt đầu được nhìn thấy. Các nhà quản lý dự trữ ngoại hối sẽ tiếp tục giảm đầu tư vào đồng đô la Mỹ vì đồng tiền này đã bước vào thị trường giá xuống dài hạn.
Việc hoãn thuế quan là một động thái chiến thuật trong các cuộc đàm phán đang diễn ra. Hoa Kỳ khó có thể đạt được giải pháp lâu dài với Trung Quốc trong vòng 2-3 tháng tới, nhưng một số tiến triển gián tiếp có thể đạt được trong các cuộc đàm phán thương mại với châu Âu và thậm chí là các nước Mỹ Latinh. Thị trường hiểu đây là động thái nhằm giảm bớt căng thẳng, nhưng thực tế là nó lại làm gia tăng thêm sự bất ổn trong môi trường kinh doanh. Để sống sót trong 90 ngày tới, điều bắt buộc là phải biết…
Làm sao để hiểu được quan điểm của chính phủ?
Trong bối cảnh này, việc biết được quan điểm của chính phủ sẽ rất hữu ích. Theo quan điểm của Trump, quyền bá chủ và vị thế tiền tệ dự trữ của Hoa Kỳ là sự đối xử bất công đối với Hoa Kỳ - nước này không chỉ mất đi lợi thế về thương mại và sản xuất mà còn duy trì hệ thống thương mại toàn cầu miễn phí. Do đó, lập trường hiện tại của Hoa Kỳ có thể được tóm tắt sơ bộ như sau:
Điều thực sự kỳ lạ không phải là việc sử dụng thuế quan, chẳng có gì kỳ lạ về điều đó cả. Trump đã là một kẻ cuồng thuế quan trong nhiều thập kỷ, và nếu bạn ngạc nhiên khi Người đàn ông thuế quan áp đặt thuế quan, tốt hơn hết bạn nên tìm một công việc khác.
Đáng ngạc nhiên là cả ba chữ R này đều xuất hiện cùng lúc nhưng vẫn không thể hiện được toàn cảnh.
Doanh thu, dưới hình thức hàng tỷ đô la tiền thuế liên bang mới, không được gọi là tăng thuế, nhưng về cơ bản nó giống như vậy.
Các hạn chế không chỉ là một chiến lược công nghiệp mà còn là một quan điểm dân túy – một bức tường được xây dựng tại các cảng thay vì biên giới, áp dụng cho mọi thứ.
Sự tương hỗ đã thay đổi từ việc cùng nhau nới lỏng rào cản sang sự đấu tranh giữa các mối hận thù được tính toán dựa trên thâm hụt thương mại.
Hơn nữa, còn có nhiều yếu tố khác không chỉ đơn thuần là vấn đề thu nhập mà còn đặc thù đối với hoạt động này và thế giới toàn cầu hóa nơi nó diễn ra. Cần phải thêm chữ “R” để định nghĩa sự thay đổi được thể hiện qua mức tăng thuế quan có vẻ đơn giản này. Bởi vì chúng ta không thực sự quay trở lại với động lực trong quá khứ mà đang bước vào một tình huống hoàn toàn mới.
Để làm được điều này, cần phải hiểu đầy đủ quan điểm của chính phủ. Hai tuần trước, chúng tôi đã viết trong bài “Seeing the Stag” về những thách thức trong việc cố gắng cân bằng lại thương mại toàn cầu bằng cách nhắm vào thâm hụt của các quốc gia khác. “Triffin Dilemma” mô tả nghịch lý mà một quốc gia có đồng tiền dự trữ phải đối mặt (xuất hiện trước khi đồng đô la không còn khả năng chuyển đổi sang vàng). Nghịch lý này như sau:
“Một quốc gia và một loại tiền tệ không thể cung cấp dịch vụ dự trữ và trao đổi cho thế giới.” Henry H. Fowler (Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ)
Không có gì ngạc nhiên khi cách giải thích của chính quyền Trump về Thế tiến thoái lưỡng nan Triffin giống một dự luật hơn là một báo cáo của IMF. Họ tin rằng Hoa Kỳ đã bị lợi dụng và buộc phải đạt thặng dư thương mại, và họ muốn sửa chữa điều đó. Bằng cách áp dụng thuế quan đối với thâm hụt thương mại của các quốc gia, điều này cho thấy rõ ưu tiên và mối quan tâm của họ nằm ở đâu.
Theo quan điểm của chính quyền Trump, những gì đã/đang xảy ra trong hệ thống hiện tại là:
Các ngân hàng trung ương nước ngoài mua đô la không phải vì sở thích mà vì nghĩa vụ - bởi vì nếu bạn muốn giữ đồng tiền của mình ở mức thấp hơn và tăng xuất khẩu, bạn cần phải tích trữ đô la.
Những đô la đó được gửi vào Kho bạc Hoa Kỳ, vô tình lại tài trợ cho chính phủ Hoa Kỳ đang phàn nàn về việc bị lợi dụng.
Đồng đô la vẫn được định giá quá cao về mặt cấu trúc, hậu quả trực tiếp của vai trò là tài khoản tiết kiệm và phao cứu sinh cho mọi người.
Ngành sản xuất của Mỹ bị suy yếu không phải vì Trung Quốc gian lận mà vì Hoa Kỳ đóng vai trò quản trị hệ thống trong một mạng lưới mà họ không kiểm soát hoàn toàn.
Cuối cùng, thâm hụt thương mại tiếp tục tăng và Trump không thích từ thâm hụt hoặc ý tưởng trở thành quốc gia nợ nần lớn nhất thế giới. Vai trò của một loại tiền tệ dự trữ bắt đầu được coi là một khoản nợ hơn là một đặc quyền.
Nhìn từ góc độ này, thuế quan không chỉ nhằm mục đích bảo vệ các nhà máy hoặc trợ cấp cho chính phủ. Đây là khoản phí quá hạn để bảo trì hệ thống. Trên thực tế, chúng giống như “tiền thuê nhà” về mặt địa chính trị, khoản thanh toán hàng tháng 14,99 đô la mà bạn quên mất mình đã đăng ký. Nói một cách đơn giản hơn, quan điểm của Chính phủ là:
“Chúng tôi quản lý hệ thống — điều tiết dòng chảy, bảo vệ đường thủy, mua hàng xuất khẩu của bạn, phát hành tài sản dự trữ của bạn. Bây giờ chúng tôi tính phí bạn.”
R thứ tư: Tiền thuê nhà
Tiền thuê định nghĩa lại thuế quan như một mô hình thu phí cho dịch vụ tham gia kinh tế toàn cầu thay vì là phương tiện tài trợ cho các quốc gia (doanh thu), bảo vệ nhà sản xuất trong nước (hạn chế) hoặc đảm bảo quyền tiếp cận có lợi cho cả hai bên (có đi có lại). Về cơ bản, mô hình mới này là...
Toàn cầu hóa như một dịch vụ
Thuế quan, mối đe dọa của NATO, sự phản đối việc nước ngoài thâu tóm, v.v. đang hình thành một mô hình có chủ đích: sử dụng mọi biện pháp có sẵn để chiếm đoạt tài sản quốc gia từ các quốc gia phụ thuộc ở nước ngoài. Ngay cả khi những biện pháp như vậy sẽ làm suy yếu thương mại toàn cầu và vị thế của đồng đô la như một tài sản dự trữ.
Thuế quan là công cụ thô bạo mà Trump dường như đang sử dụng như một phần của cuộc đàm phán rộng hơn nhằm cố gắng lật đổ hệ thống. Mức thuế quan 125% đối với Trung Quốc là ví dụ rõ ràng nhất. Mức thuế quan cao như vậy sẽ dẫn tới gián đoạn thương mại. Vậy tại sao không sử dụng lệnh trừng phạt hoặc hạn ngạch? Bởi vì điều quan trọng là phải bắt đầu cuộc đàm phán từ góc độ “trả phí”.
Các cuộc đàm phán về việc hoãn thuế quan trong 90 ngày có thể dẫn đến nhiều kết quả khác nhau. Trọng tâm chính sẽ là xây dựng một liên minh để buộc Trung Quốc phải ngồi vào bàn đàm phán, nhưng chúng ta cũng có thể bắt đầu thấy các cuộc thảo luận về việc áp dụng phí này theo cách lâu dài hơn.
Làm thế nào để trả tiền thuê nhà?
Tôi luôn hoài nghi về ý tưởng về thỏa thuận Mar-a-Lago và khả năng thành hiện thực của nó là rất thấp. Tuy nhiên, thảo luận nghiên cứu vẫn còn có giá trị. Trái phiếu kỳ hạn 100 năm được đề xuất có thể gây ra những hậu quả tiêu cực không mong muốn, nhưng đây là một ví dụ điển hình về cách thức hoạt động của chữ “R” thứ tư (tiền thuê nhà).
Ý tưởng là bằng cách phát hành trái phiếu kỳ hạn 100 năm với lãi suất thực âm và khuyến khích (bắt buộc) các quốc gia đổi trái phiếu dài hạn hiện tại của họ lấy trái phiếu mới phát hành, Hoa Kỳ có thể thu được thêm lợi ích kinh tế từ việc tiếp tục duy trì vị thế là đồng tiền dự trữ của thế giới và là quốc gia tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại toàn cầu.
Mặc dù những tác động là không thể đoán trước và có khả năng gây rối loạn, gây tổn hại đến uy tín của Hoa Kỳ và làm gián đoạn đáng kể đường cong lợi suất, Trump có thể sẽ muốn xóa bỏ thuế quan (hoặc giảm đáng kể thuế quan) cho các quốc gia đồng ý chuyển đổi trái phiếu kho bạc của họ thành trái phiếu kỳ hạn 100 năm với lãi suất thực âm. Suy cho cùng, ông đã dành cả cuộc đời để tái cấu trúc và tái cấp vốn nợ cho nhiều cơ quan khác nhau của Trump.
Đây chỉ là một ví dụ và cũng không chắc là có thật. Stephen Milan gần đây đã tuyên bố ông không ủng hộ ý tưởng này. Nhưng thực tế là Trump đang thách thức các quy tắc quốc tế hiện hành và đặt câu hỏi về vai trò của đồng đô la và trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ. ,Tại sao? Bởi vì ông chỉ quan tâm đến tác động của tình hình hiện tại đối với tài chính Hoa Kỳ. Quan điểm này có nguy cơ bỏ qua toàn cảnh.
Nếu Hoa Kỳ thực sự vỡ nợ đối với trái phiếu kho bạc do nước ngoài nắm giữ trong đợt phát hành/hoán đổi Trái phiếu thế kỷ mang tính thù địch, điều này có thể khiến giá vàng tăng và đồng đô la giảm. Tác động lên đường cong lợi suất sẽ rất lớn. Ngay cả khi điều này không xảy ra, tài sản dự trữ ngoại hối chính thức có vẻ sẽ đa dạng hóa hơn nữa sang vàng, euro, franc và yên. Hơn nữa, có thể đạt được thỏa thuận thanh toán bằng các loại tiền tệ khác ngoài đô la Mỹ.
Với thực tế cơ bản này, không có gì ngạc nhiên khi lượng trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ chính thức nắm giữ đã giảm trong nhiều năm:
Chính sách hiện tại của Hoa Kỳ có thể dễ dàng bị các quốc gia khác coi là hành vi tống tiền. Kiểu chính sách kinh tế này vốn có tính rủi ro cao. Nếu việc triển khai không thành công, điều này cũng giống như Hoa Kỳ vừa là ngân hàng vừa là khách hàng, vay tiền từ ngân hàng… rồi sau đó quyết định vỡ nợ.
Nhưng thực tế vẫn là: các quốc gia hiện đang đàm phán với một người sẵn sàng phá hủy toàn bộ hệ thống, bất chấp hậu quả. Không khó để thấy có bao nhiêu quốc gia thà đầu hàng còn hơn phải đối mặt với thế giới và những khó khăn của quá trình phi toàn cầu hóa.
Liệu tình hình này có gây ra hậu quả nào mà không gây tổn hại nghiêm trọng đến nền kinh tế toàn cầu không? Có, nhưng không phải theo cách có thể nhanh chóng khôi phục lòng tin của toàn cầu vào Hoa Kỳ.
Bất kể các cuộc đàm phán diễn ra như thế nào, rõ ràng chính sách thương mại sẽ là động lực chính thúc đẩy lợi nhuận và tăng trưởng kinh tế trên toàn bộ tài sản trong năm nay. Rõ ràng là chúng ta đang chứng kiến một sự thay đổi mang tính hệ thống sẽ gây ra những hậu quả kinh tế vĩ mô trong nhiều năm tới.
Theo hệ thống mới này, thuế quan có vai trò quan trọng hơn là chính sách. Hoa Kỳ đã chứng tỏ rằng họ sẽ sử dụng quyền tiếp cận thị trường như một cơ quan quản lý, thắt chặt hoặc nới lỏng các điều kiện thương mại dựa trên sự tôn trọng địa chính trị hơn là hiệu quả kinh tế. Việc chính quyền có đề xuất cắt giảm thuế trên diện rộng hay các biện pháp hỗ trợ khác hay không cuối cùng sẽ phụ thuộc vào tốc độ và mức độ tiến triển của các cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Trung.
Không có gì quan trọng hơn vào lúc này. Hoa Kỳ và Trung Quốc đã trải qua một vòng xoáy trả đũa nhanh chóng theo Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley, lên tới 145%.
Vì vậy, mặc dù hoàn cảnh và môi trường rất khác biệt, nhưng không khó để hiểu được cảm giác tuyệt vọng của các nhà kinh tế và chủ ngân hàng vào năm 1930 khi họ chứng kiến cuộc chiến thương mại Smoot-Hawley diễn ra. Toàn cầu hóa đã trở thành một thứ giống như sự hủy diệt lẫn nhau về kinh tế. Có thể có một “người chiến thắng”. Có thể một quốc gia chỉ bị phá hủy 80%, trong khi phần còn lại bị phá hủy hoàn toàn. Nhưng đây có thực sự là thế giới chúng ta mong muốn không?
Không giống như chính quyền Hoover, chính quyền Trump phải đối mặt với mâu thuẫn khi vừa là quốc gia đi vay nợ vừa là quốc gia hạn chế thương mại. Trong khi cả hai người đều tìm cách duy trì vị thế của Hoa Kỳ thông qua thuế quan, bất chấp cảnh báo từ các nhà kinh tế, chính sách của Hoover chủ yếu là biện pháp phòng thủ (và sai lầm) để bảo vệ ngành công nghiệp Hoa Kỳ, trong khi cách tiếp cận ngày nay bao gồm một yếu tố tấn công bổ sung: cố tình sử dụng vị thế quốc gia nợ của Hoa Kỳ làm đòn bẩy để biến hệ thống thương mại và tài chính toàn cầu từ một lợi ích công cộng thành một con đường thu phí tư nhân.
Mặc dù có thể bạn sẽ muốn quay lại thời điểm thuế quan cao như thế này và nói rằng Ồ, điều này có thể xảy ra lần nữa, nhưng làm như vậy sẽ gặp phải nhiều vấn đề.
Sự trở lại của quốc gia thuế quan?
Bây giờ không phải là những năm 1890 hay những năm 1930. Thế giới ngày nay đã toàn cầu hóa và hội nhập và chưa bao giờ có ý định tách biệt nữa.
Chúng ta sắp có một sự kiện có thể giúp chúng ta nhận ra thế giới của chúng ta đã kết nối với nhau như thế nào. Dịch bệnh không chỉ gây ra sự tàn phá mà còn phơi bày sự thật. Nó cho chúng ta thấy sự tương phản rõ nét về mức độ mong manh của cấu trúc thương mại toàn cầu. Tàu thuyền ngừng chạy, chất bán dẫn biến mất và ảo tưởng về chuỗi cung ứng mạnh mẽ đã tan vỡ.
Tôi không nghĩ chúng ta có thể chỉ cần... phá bỏ chuỗi cung ứng. Tôi cũng không nghĩ Hoa Kỳ có thể sử dụng thuế quan để thoát khỏi hệ thống đúng lúc, tại chỗ và hầu như không có khả năng phục hồi mà phải mất hàng thập kỷ để thiết kế. Chính sách thương mại của Trump không phải là Smoot-Hawley, bất chấp nhiều nỗ lực nhằm so sánh nó.
Tôi không nghĩ chúng ta có thể… phá vỡ chuỗi cung ứng một cách dễ dàng. Tôi cũng không nghĩ Hoa Kỳ có thể sử dụng thuế quan để thoát khỏi một hệ thống được thiết kế trong nhiều thập kỷ để có thể tức thời, tại chỗ và hầu như không linh hoạt. Chính sách thương mại của Trump không phải là Smoot-Hawley, bất kể có bao nhiêu người cố gắng so sánh nó với Smoot-Hawley.
Điều đáng lo ngại nhất về vấn đề này là không có khung tham chiếu lịch sử nào cả. Bạn có thể dựa vào những sự kiện trong thập niên 1970, 1930 và nhiều sự kiện khác đã định hình lại kiến trúc cơ bản của hệ thống, nhưng điều đó không giải thích được mọi thứ.
Thế giới không trải qua quá trình phi toàn cầu hóa vào những năm 1930 vì mức độ toàn cầu hóa vẫn còn thấp. Ngày nay, lần đầu tiên, chúng ta chứng kiến một siêu cường chủ động chèn thêm một cây gậy vào bánh xe toàn cầu hóa mà họ đã xây dựng.
Vấn đề là: nó có thể hiệu quả. Chỉ mang tính tạm thời và chính trị. Cho đến khi nó thất bại.
Cũng giống như mức thuế Smoot-Hawley có hiệu lực trong khoảng ba tháng - cho đến khi Canada trả đũa, Châu Âu áp dụng lại mức thuế quan và thương mại toàn cầu bị đình trệ. Tuy nhiên, nông dân Mỹ đang phá sản với số lượng kỷ lục, nhưng họ vẫn tiếp tục bỏ phiếu cho những người đang kéo giá nông sản của họ xuống thấp.
Biểu thuế ngày nay có hình thức khác nhau nhưng chức năng thì giống nhau. Tất cả đều dựa trên cùng một niềm tin: sự ổn định có thể đạt được bằng cách phá bỏ sự phức tạp. Thật không may, sự phức tạp không dễ dàng có được.
Hãy thành thật mà nói: không ai hiểu đầy đủ cách hệ thống toàn cầu phức tạp và luôn thay đổi của chúng ta hoạt động theo thời gian thực. Cục Dự trữ Liên bang không thể làm được điều đó, các CEO không thể làm được điều đó, IMF không thể làm được điều đó, và tất nhiên, bạn và tôi cũng không thể làm được điều đó. Phản ứng dây chuyền này thực sự không thể hiểu nổi. Tuy nhiên, theo quỹ đạo hiện tại, sự hiểu biết chung của chúng ta về vấn đề này có vẻ như chỉ có thể tiến triển theo những cách đáng lo ngại nhất.
Điều này dẫn đến một câu hỏi đơn giản:
Làm sao một công ty có thể cam kết đầu tư vốn lớn trong 30 năm trong một thế giới mà các quy tắc có thể thay đổi ngay trong quý tiếp theo?
Trong bối cảnh mà thuế quan không phải là chính sách mà phụ thuộc vào dòng tweet tiếp theo, cuộc bầu cử tiếp theo, làn sóng dân túy tiếp theo?
Đây không chỉ là vấn đề thương mại mà còn là vấn đề hình thành vốn. Việc đầu tư dài hạn chỉ có thể thực hiện được khi có sự kết hợp rất hiếm hoi của các điều kiện: khả năng dự đoán và lòng tin vào các tổ chức là hai điều quan trọng nhất.
Trong khi thị trường Hoa Kỳ đã chứng minh khả năng phục hồi phi thường trước các cuộc chiến tranh thế giới, cuộc Đại suy thoái, tình trạng đình lạm, bong bóng công nghệ và các cuộc rút tiền ồ ạt khỏi ngân hàng, thì khả năng phục hồi này không phải là ngẫu nhiên. Nó được xây dựng dựa trên sự kết hợp các thành phần hiếm và dễ bay hơi mà hầu hết các quốc gia không thể kết hợp lại với nhau, chứ đừng nói đến việc duy trì trong nhiều thập kỷ.
Đầu tiên là thương mại toàn cầu. Trong gần một thế kỷ, Hoa Kỳ đã là một nút thắt trung tâm trong mạng lưới thương mại thế giới - không phải vì nơi đây sản xuất ra những mặt hàng rẻ nhất, mà vì nơi đây cung cấp thị trường sâu rộng nhất, loại tiền tệ đáng tin cậy nhất và cơ sở người tiêu dùng rộng lớn nhất. Thương mại là người hùng thầm lặng của sự thịnh vượng của nước Mỹ, giúp Hoa Kỳ nhập khẩu hàng hóa giá rẻ, xuất khẩu các dịch vụ có giá trị gia tăng cao và chuyển thặng dư toàn cầu thành tài sản trong nước.
Thứ hai là sự ổn định chính trị. Bất kể người ta nói gì về sự phân cực và tính phi lý của hệ thống hai đảng, việc chuyển giao quyền lực một cách hòa bình sau mỗi bốn năm và sự tiếp tục có thể dự đoán được của các hợp đồng, tòa án và chính quyền đã mang lại cho vốn sự tự tin để ở lại. Các nhà đầu tư có thể ghét quy định, nhưng họ còn ghét sự hỗn loạn hơn.
Thêm vào đó là một khuôn khổ pháp lý và quy định chặt chẽ. Hệ thống quyền sở hữu tài sản. Tòa án phá sản. Hợp đồng có thể thực thi. Đây là những cấu trúc kỹ thuật nhàm chán của chủ nghĩa tư bản, nhưng nếu không có chúng, vốn không thể lưu thông được.
Tất nhiên, còn có đồng đô la Mỹ nữa. Vị thế tiền tệ dự trữ của Hoa Kỳ tạo ra sức hấp dẫn đối với vốn toàn cầu. Các ngân hàng trung ương nước ngoài, quỹ đầu tư quốc gia, các tập đoàn đa quốc gia: tất cả đều nắm giữ dự trữ đô la, thanh toán giao dịch bằng đô la và quản lý rủi ro bằng đô la. Nhu cầu này làm giảm chi phí đi vay của Mỹ và mang lại cho nước này khả năng vượt trội trong việc thâm hụt ngân sách mà không phải chịu hậu quả ngay lập tức.
Cuối cùng thì cũng có may mắn. Hai đại dương, một mạng lưới sông ngòi và đường thủy có thể điều hướng, bến cảng tự nhiên, điều kiện nông nghiệp độc đáo và không có láng giềng thù địch trong một thế kỷ rưỡi. Tài nguyên thiên nhiên phong phú. Dân số tăng vọt trong thời kỳ quan trọng nhất. Một thị trường nội địa có quy mô lục địa. Nếu bạn muốn thiết kế một đất nước có tham vọng thống trị thì bản đồ Hoa Kỳ chính là bản thiết kế tốt nhất. Có thể nói rằng nước Mỹ thật may mắn.
Trên bề mặt, hệ thống này có vẻ ổn định, nhưng thực chất đây là một hệ thống phức tạp và phụ thuộc lẫn nhau - một sự cân bằng được duy trì bởi tính tất yếu về mặt địa chính trị, các chuẩn mực, động cơ và ảo tưởng tập thể lịch sự rằng ngày mai sẽ gần giống như ngày hôm nay. Chỉ có các sự kiện địa chính trị làm thay đổi đáng kể cấu trúc hệ thống mới dẫn đến sự biến động kéo dài mà không có khoảnh khắc “mua khi giá giảm” – năm 1971 là một ví dụ điển hình.
Quay lại câu hỏi cơ bản, câu trả lời cho câu hỏi này sẽ sớm được tìm ra.
Cái giá của sự không thể đoán trước là gì?
Cái giá của sự không thể đoán trước là gì? Thành thật mà nói, tôi không biết. Tôi không nghĩ là có ai biết. Nhưng hệ thống này cũng có giới hạn chịu đựng, và một khi vượt quá giới hạn đó thì không thể đảo ngược được nữa. Có lẽ tin tốt là Hoa Kỳ vẫn có ảnh hưởng lớn hơn bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới. Tuy nhiên, điều đó sẽ không xảy ra trừ khi các quốc gia khác đoàn kết hoặc sẵn sàng chịu đựng nhiều đau khổ hơn những gì chính quyền Trump mong đợi.
